برنامه های آینده را از قبل به دانش آموزان اطلاع ندهید

آخرین بخش از میزگرد آموزشی دبیرستان دوره اول علامه طباطبایی – واحد آبشناسان در قالب پرونده «نوبت اول» به نقش والدین در فراهم کردن فضای مناسب فیزیکی و ذهنی برای دانش آموز اختصاص دارد. محمد عظیمی، محمود صیادی و جواد امانی مشاوران واحد آبشناسان در این میزگرد با کمک برخی تئوری های روانشناسی رفتار پدر و مادر را در قبال مطالعه فرزندشان بررسی می کنند و توصیه هایی برای ایجاد فضایی عاری از استرس و دغدغه ارائه می کنند.

آقای صیادی، خانواده ها چطور بر مطالعه فرزندشان نظارت داشته باشند؟

پدر و مادر باید حتما گفته های فرزندشان را راستی آزمایی کنند. یکی از موارد منفی در سیستم پرورشی خانواده ها برقراری مکالمات بی اثر است. مثلا پدری از فرزندش می پرسد «امروز درس خواندی؟» و فرزند سریع پاسخ می دهد: «بله». بعضی از والدین مکالمه را در همین حد ادامه می دهند و از صحت جواب فرزندشان بدون آزمون و امتحان مطمئن هستند.

مورد دیگر این است که خیلی از اوقات دانش آموز در حال مطالعه است اما تمرکز کافی ندارد و ساعت های مطالعه اش کافی نیست. برخی پدر و مادر همین قدر برایشان کافی است که ببینند فرزندشان در اتاق پشت میز نشسته است. این ها مواردی هستند که در صورت پیگیری نکردن اولیاء اتفاق می افتند و ممکن است مشاور را نیز به اشتباه بیندازند. در سیستم آموزشی علامه طباطبایی پدرها و مادرها از بدو ورود در جلسه های آموزش خانواده و جلسه با مشاوران، نحوه نظارت درست بر مطالعه دانش آموزان را فرا می گیرند. ما در جلسات، روند کنترل و نظارت بر مطالعه را به آنها آموزش می دهیم.

این نظارت برای لوازمی مثل موبایل و تبلت و بازیهای کامپیوتری باید چگونه باشد؟

عظیمی: از لحاظ روانشناختی دوران اولیه زندگی هر فرد به سه بازه زمانی هفت ساله تقسیم می شود. افراد در هفت سال اول در حال ضبط کردن هرچه که می بینند هستند. در هفت سال دوم در حال اطاعت کردن هستند و در هفت سال سوم نتیجه تربیت در ۱۴ سال قبل بروز می کند. دانش آموزان ما در سالهای انتهایی هفت سال دوم هستند و فرمان پذیری آنها به مرور کم می شود.

صیادی: نحوه برخورد والدین با فرزندشان در این سنین بسیار اهمیت دارد. والدین سه نوع برخورد در زمینه مدیریت لوازم الکترونیکی دارند. یک دسته وسایل ارتباطی و کنسول های بازی را از اول مهر جمع می کنند. یک دسته فقط در زمان امتحانات آنها را از دسترس فرزندشان خارج می کنند و دسته سوم این لوازم را روزهای تعطیل در اختیار فرزندشان قرار می دهند. اما روشی که ما پیشنهاد می کنیم این است که لوازم الکترونیکی را بعد از اطمینان از مطالعه موثر فرزندشان، به مدت یک ساعت یا نیم ساعت در اختیار آنها قرار دهند. با این کار دانش آموزان هم مدیریت زمان را یاد می گیرند و هم از بابت عدم استفاده از این وسایل ناراحت نمی شوند. البته این مدیریت تا انتهای هفت سال دوم یعنی تا حدود ۱۴ سالگی جوابگو است و بعد از آن فرد خودش باید این مدیریت را یاد گرفته باشد.

آقای امانی، فضای خانه را چطور آماده کنیم؟

دانش آموز در این سن جذب هر چیزی به جز درس خواندن می شود. پس والدین باید حواسشان به صحبت های خود باشد. مشکلات کاری و یا بعضا خانوادگی را در برابر دانش آموز حل و فصل نکنند. سفرها و مهمانی ها را حتی المقدور به زمانی دیگر موکول کنند. دیگر فرزندان را توجیه کنند که در ایام امتحانات رعایت حال برادرشان را بکنند.

والدین باید بدانند که دانش آموز در حال ضبط کردن است. آنها نباید مشکلات بیرون و کاری را در داخل خانه و جلوی فرزندشان باز کنند چون او چیزی از خود بروز نمی کند اما ذهنش را درگیر می کند. از اولیا خواهش می کنم که رویدادهایی که در آینده قرار است اتفاق بیفتد مثل سفر بعد از امتحانات را به فرزندشان انتقال ندهند. دانش آموزان به اندازه کافی ذهنشان پراکنده است پس نباید دغدغه های فکری به آنها اضافه کرد.

عظیمی: پدر و مادر باید سر مسائل آموزشی فرزندشان به توافق رسیده باشند. این درست نیست که پدر و مادر هر دو جداگانه و به روش خود به دانش آموز فشار بیاورند و خواسته های متفاوتی از او داشته باشند. این دوگانگی در خانه فضا را ناآرام می کند. نتایج ضعیف در امتحانات ترم عمدتا نه به خاطر مسائل آموزشی بلکه به خاطر همین اختلافات و دوگانگی ها به وجود می آید.

صیادی: در خصوص پیگیری پدر و مادر، این روند مانند دو کفه ترازو می ماند. مادر تمام مسائل را در انتهای روز به پدر انتقال می دهد و پدر ها در قبال درس نخواندن فرزندشان سه نوع برخورد دارند. یا برایشان مهم نیست، یا با دانش آموز در فضایی منطقی صحبت می کنند و یا پرخاشگری می کنند.

رفتار همراه با خشم و پرخاشگری غلط است اما در صورتی که اتفاق افتاد چه کسی باید برای دلجویی از فرزند پا پیش بگذارد؟ معمولا همان والدی که پرخاشگری کرده برای دلجویی به سراغ فرزند می رود و این اشتباه است. در این موارد والد دیگر باید با فرزند صحبت کند و ضمن این که دلیل رفتار خشمگینانه را توضیح می دهد، حق را به دو طرف بدهد و نقش وساطت را بر عهده بگیرد.

رابطه اولیاء و مدرسه چه تاثیری در موفقیت دانش آموز دارد؟

امانی: متاسفانه بعضی از والدین فکر می کنند که وقتی فرزندشان را در یک مدرسه غیر دولتی با کیفیت ثبت نام کردند تمام وظایف آنها در این خلاصه می شود که هزینه آن را بپردازند. من به ضرس قاطع می گویم که اگر والدین با مدرسه، ولو بهترین مدرسه دنیا، تعامل نداشته باشند، پل آموزشی شکل نمی گیرد و روند آموزش ابتر می ماند. دانش آموزان از عدم ارتباط بین خانه و مدرسه سو استفاده می کنند. اگر دانش آموزی در خانه درس نخواند و به مشاور بگوید که درس خوانده، مشاور اصل را بر صداقت گذاشته و به دنبال مسائل دیگر برای حل مشکل آموزش دانش آموز می گردد. اینجا نقش والدین بسیار پر رنگ می شود که مشاور را از پرداختن به راه حل های اشتباه باز دارد. بدون همکاری و تعامل اولیاء بهترین مشاوران و دبیران هم نمی توانند دانش آموزی که مشکل درسی دارد را به مسیر موفقیت بازگرداند.