شرکت در مسابقات جهانی رباتیک بدون ربات!

نیمه مرداد تابستان گرم نود و هشت است.کلاس های دبیرستان دوره اول علامه طباطبایی – واحد آبشناسان خالی و همه جا ساکت است. تنها درکارگاه پژوهش صدای دانش آموزان و معلمانشان به گوش می رسد. این جا محل تمرین تیم های رباتیک مجتمع علامه طباطبایی است. دانش آموزان آخرین روزهای تمرین و آماده سازی‌شان را برای اعزام به مسابقات جهانی فیرا (FIRA) سپری می کنند. دو تیم متشکل از شش دانش آموز، دو مربی و یک سرپرست ۱۸ مرداد به شهر چانگ ون (Changwon) کره جنوبی می روند.

«محمد مالکی» سرپرست تیم اعزامی به مسابقات به ماهنامه «هفت و نیم» می گوید: «مسابقات جهانی «فیرا کاپ» از سال ۱۹۹۶ آغاز شده و ۱۹ کشور عضو آن هستند. پنج سال است که با همت دانشگاه صنعتی امیر کبیر مسابقات آزاد فیراکاپ در ایران برگزار می شود و سهمیه مسابقات جهانی از این طریق کسب می شود.» او درباره رشته ها و لیگ های این مسابقات می گوید: «این رقابتها رشته های اختصاصی خود را دارد. لیگ هایش هم تفاوتهایی با مسابقات جهانی ربوکاپ دارد.» تیم های رباتیک مجتمع علامه طباطبایی اسفند ۹۷ در ۹ رشته در مسابقات فیرا کاپ دانشگاه صنعتی امیرکبیر شرکت کردند و شش سهمیه برای مسابقات جهانی کره جنوبی گرفتند: « دو تیم به مسابقات جهانی فیرا کاپ اعزام می کنیم.»

رقابت های فیرا کاپ بر ورزش هایی مانند تیراندازی و فوتبال و هاکی متمرکز است و تقریبا در همه لیگ ها ردپایی از یک ورزش به چشم می خورد. استقبال از این مسابقات در بین همه کشورها سال به سال بیشتر می شود و دانش آموزان مجتمع علامه طباطبایی هم دو سال است که در این مسابقات شرکت می کنند. لیگ هایی که دانش پژوهان علامه ای در آن شرکت می کنند «ماموریت غیر ممکن»، «ربات ورزشی»، «رقابت شهری» و «ربات جنگجو» هستند.

ساخت ربات از صفر تا صد در مسابقه

«محمد رفیعی» یکی از مربیان تیم شرکت کننده در لیگ ماموریت غیر ممکن است: «مسابقات فیرا کاپ مانند دیگر مسابقات در دو بخش آزاد و دانش آموزی برگزار می شود. مسابقات دانش آموزی به دو بخش زیر ۱۴ سال و زیر ۱۹ سال تقسیم می شود و ما در بخش زیر ۱۹ سال شرکت می کنیم.»

در لیگ ماموریت غیر ممکن ربات از پیش ساخته شده وجود ندارد. رفیعی می گوید: «شرکت کنندگان در این لیگ رباتی در اختیار ندارند. در روز مسابقه ماموریتی که باید انجام شود را به آنها اعلام می کنند و آنها باید با قطعات و ابزاری که در اختیار دارند ربات را بسازند. مثلا موضوع مسابقه دو سال گذشته ساختن رباتی بود که از روی آب خط را تعقیب کند. موضوع مسابقه سال گذشته هم رباتی بود که از دیواری با شیب خیلی زیاد بالا برود. بچه ها باید آنقدر مهارت و تسلط بر جنبه های مختلف رباتیک داشته باشند که بتوانند در مدت زمان محدود ربات را بسازند.»

اعضای تیم ماموریت غیر ممکن «امید قشلاقیان»، «ایلیا جهانبانی»، «ارشاک خوشنویس» و «علی نیازی» هستند. امید قشلاقیان دانش آموز پایه نهم واحد آبشناسان، به عنوان کاپیتان و کسی که سابقه حضور در مسابقات جهانی ربوکاپ ژاپن را در کارنامه دارد به «هفت و نیم» می گوید: « من جزو اولین نفراتی بودم که وارد این لیگ شدم. معلممان در مورد لیگ ماموریت غیر ممکن به من توضیح دادند و من علاقه مند شدم، چون در همه لیگ های قبلی ربات یا برنامه از قبل آماده می شود اما در این لیگ ما دست خالی به مسابقات می رویم. از انتخابم راضی هستم هرچند که ریسک شرکت در این لیگ بسیار بالا است.»

از آموخته هایمان درآمد کسب می کنیم

یکی دیگر از اعضای با سابقه در این لیگ، ایلیا جهانبانی دیگر دانش آموز پایه نهم واحد آبشناسان می گوید: «قبل از این که به تیم ماموریت غیر ممکن بیایم در لیگ های امدادگر حضور داشتم. در این چهار سال کار با چند برنامه مثلsolid work  و Arduino و برنامه های دیگر را یاد گرفتم. ما یک راه ارتباطی در فضای مجازی داریم که پروژه های خود را در آنجا معرفی می کنیم و از طریق همین کانال توانسته ایم سفارش انجام پروژه هایی در حد دانشگاهی بگیریم و برای خودمان درآمد داشته باشیم.»

مراحل آماده سازی تیم ها از بعد از امتحانات نوبت دوم آغاز شد. محمد رفیعی در مورد نحوه آماده سازی این تیم می گوید: « بچه ها نحوه کار کردن با انواع سنسورها و ریموت ها و بردها را تمرین کردند. در مدت زمان تمرین و آماده سازی چندین ربات با اهداف مختلف و متنوع را ساختند تا برای مسابقات آماده شوند. تیمهای خارجی عمدتا برای ساخت ربات از قطعات لگو استفاده می کنند که با محدودیت هایی همراه است اما ما از وسایل ساده ای مانند چوب و خلال دندان و یونولیت استفاده می کنیم. کار با لگو راحت است اما دست بچه های ما در پیاده کردن خلاقیتشان بازتر است و این امتیاز تیم ماست.»

۱۵ ربات ساختیم و اوراق کردیم

« همه بخش های رباتیک در این لیگ اهمیت دارند اما به نظر من مکانیک و ساخت ربات مهمترین بخش در این لیگ است.» این را «ارشاک خوشنویس» دانش آموز پایه هشتم واحد آبشناسان دیگر عضو تیم رباتیک مجتمع علامه طباطبایی می گوید: «ما تا به حال حداقل ۱۵ ربات ساختیم و آمادگی خوبی داریم. ربات مسیریاب، ربات نقاش، قایقی که از روی آب خط را تعقیب کند، قایق کنترلی، ربات جرثقیل، ربات تیرانداز، ربات تشخیص رنگ های مختلف و رباتی که آتش را تشخیص می دهد از جمله ربات هایی هستند که برای تمرین ساختیم و برای استفاده دوباره از قطعات، اوراقشان کردیم.»

لیگ ماموریت غیر ممکن در سه روز و در پنج بخش برگزار می شود. علی نیازی دانش آموز پایه نهم واحد آبشناسان و آخرین عضو این تیم می گوید: « این لیگ هدفش این است که قوه خلاقیت و ابتکار عمل شرکت کنندگان را در حین مسابقه بسنجد. ما در تیم، برای بخش های مختلف مانند مکانیک و الکترونیک و برنامه نویسی مسئول تعیین نکرده ایم و اعضا در همه بخش ها نظر می دهند، اما من در تیم قبلی در لیگ امدادگر ماز مسئولیت بخش الکترونیک را داشتم و در این تیم هم بیشتر در بخش الکترونیک فعالیت می کنم.»

او ادامه می دهد: « ما باید در ۵ بخش مسابقه شرکت کنیم که هر بخش ۲ الی ۳ ساعت طول می کشد. در طول مسابقه قرنطینه هستیم و اگر بخواهیم هنگام برگزاری رقابت به هر دلیلی از محل مسابقه خارج شویم یک مراقب همراه ما می آید. پس از پایان هر بخش مسابقه هم رباتها قرنطینه می شوند.»

رقابت در المپیک رباتها

دیگر تیم حاضر در مسابقات جهانی فیرا ۲۰۱۹ از دو دانش آموز دبیرستان دوره دوم علامه طباطبایی – واحد شریعتی تشکیل شده است. «کورش زمانی» و «آرین مطلب پور» هر دو دانش آموز پایه یازدهم هستند و از مقطع دبیرستان دوره اول در کلاسهای پژوهش مجتمع شرکت می کنند. مربی این تیم «مهدی علیزاده» است. «بچه های تیم، رباتی که با آن در مسابقات قبلی شرکت کرده و مقام آورده اند را اصلاح کردند، ایرادات آن را رفع کردند و حالا کاملا آماده هستند.»

این تیم باید با دو ربات در سه لیگ شرکت کند. علیزاده می گوید: «با این که تعداد اعضای این تیم کم و مسئولیت زیادی روی دوش آنها است، اما می توانند بهترین نتیجه را بگیرند چون ما افرادی که شایسته حضور در این مسابقات بودند را انتخاب کردیم و به آنها اطمینان داریم.»

لیگ ربات ورزشی، لیگ رقابت شهری و لیگ جنگجوی هوشمند سه لیگی است که این تیم در آنها شرکت می کند. کوروش زمانی در مورد این لیگ ها، اینگونه توضیح می دهد: «ربات ورزشی باید در پیست مسابقه یک خط را تعقیب کند و همزمان چند آیتم را انجام دهد. مثلا باید وزنه مشخصی را بلند کند، توپ را به سمت دروازه شوت کند، تیراندازی کند، به اصطلاح بدود و یک شی را هل بدهد. هر آیتم امتیاز خود را دارد و زمان اتمام مسابقه هم مهم است. لیگ رقابت شهری هم تقریبا شبیه به همین لیگ است با تفاوتهایی در ماموریتهایی که برای ربات تعریف می شود.»

او ادامه می دهد: «ربات جنگجوی هوشمند باید حریف را از یک محوطه دایره ای شکل به بیرون پرتاب کند. ربات ما زیر ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد و با موتور پرقدرتی که روی آن نصب کرده ایم می تواند با رباتهای سنگین تر هم رقابت کند. هر لیگ بخش چالش تکنیکی هم دارد. در آن بخش داوران سوالها یا ماموریتهایی را مطرح می کنند تا متوجه شوند که این ربات واقعا ساخته دست شرکت کنندگان هست یا نه.»

هر روز که می گذرد استرسم کمتر می شود

آرین مطلب پور دیگر عضو تیم از سال هفتم در واحد میرداماد تا به امروز در کلاسهای پژوهش شرکت می کند. «راستش را بخواهید اوایل به این رشته علاقه خاصی نداشتم اما حس رقابتی که با یکی از دوستانم در سال هفتم بین ما ایجاد شد، باعث پیشرفت و ایجاد علاقه در من شد. برنامه من این است که در دانشگاه یا رشته مکانیک و یا برق بخوانم.»

امسال برای اولین بار کلاس روانشناسی برای دانش پژوهان برگزار شد. مطلب پور در مورد این کلاس می گوید: «برای موفقیت در مسابقات باید آرامش خودمان را حفظ کنیم که بتوانیم بهترین عملکرد را داشته باشیم. این کار برای من سخت بود و از سه چهار ماه قبل از این مسابقه استرس داشتم، کلاس های روانشناسی به من کمک زیادی کرد که بر استرسم غلبه کنم. هر روز که به روز مسابقه نزدیک می شویم استرسم کمتر می شود چون می دانم تلاش خود را کرده ایم. برای مسابقه صد در صد آماده ایم و برای کسب مقام می رویم.»

یکی دیگر از برنامه های ویژه برای این سفر، برگزاری کلاس آشنایی با کشور کره بود. مادر دانش آموز آریا مرشد زاده که خود سابقه تحصیلی در کشور کره جنوبی را داشت، در جلسه ای با حضور نفرات اعزامی به کره جنوبی، در مورد فرهنگ و آداب و رسوم کشور کره جنوبی و شهر چانگ ون توضیحاتی ارائه کرد.

تصمیم درست گرفتن؛ مهمترین دستاورد مسابقات

مهدی علیزاده مربی رباتیک تیم مجتمع عقیده دارد مهمترین فایده برگزاری این مسابقات و کلاسها در آینده این دانش آموزان رقم می خورد: «حضور ما در این مسابقات به خاطر گرفتن مقام است و تیم هایی را اعزام می کنیم که بیشترین امید به مدال را دارند. با این حال در این مسابقات مسائلی مطرح می شود که بچه ها باید بهترین جواب را برایش پیدا کنند و این در زندگی به آنها کمک می کند که بتوانند در چالش های بزرگ بهترین تصمیم را در شرایط سخت و در کمترین زمان بگیرند. تصمیم گرفتن مهم نیست بلکه تصمیم درست گرفتن مهم است. چالش های مسابقه بدون حضور مربی است و دانش آموزان خودشان باید الگوریتم بچینند، برنامه نویسی کنند، ربات بسازند و رقابت کنند.»

اقامت در بهترین هتل شهر

کاروان اعزامی مجتمع فرهنگی، آموزشی علامه طباطبایی جمعه ۱۸ مرداد ساعت ۲۱:۳۰ به سمت کره جنوبی پرواز می کند. محمد مالکی در مورد جزییات سفرشان به هفت و نیم می گوید: «سفر ما ۹ روز طول می کشد. دو روز در راه و هفت روز هم در شهر چانگ ون مستقر هستیم. هتل محل اقامت ما بیشترین امتیاز را در بین هتل های این شهر دارد و صبحانه باب میل ذائقه ما را سرو می کند.»

تیم های رباتیک مجتمع فرهنگی، آموزشی علامه طباطبایی روز یکشنبه ۲۷ مرداد به کشور عزیزمان بازمی گردند.