نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال با توصیه‌های کاربردی
معلمی یک حرفه‌ی ارزشمند و در عین حال چالش برانگیز است. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که بسیاری از معلمان با آن مواجه هستند، نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال است. این دانش‌آموزان اغلب برای نشستن و متمرکز ماندن دچار مشکل می‌شوند که این موضوع می‌تواند محیط یادگیری را هم برای خود و هم برای همکلاسی‌های‌شان مختل کند. با این حال، معلمان با استراتژی‌ها و درک درست می‌توانند به دانش‌آموزان بیش فعال در موفقیت تحصیلی و اجتماعی کمک کنند. در این مطلب قصد داریم پیچیدگی‌های بیش فعالی، تاثیر آن بر یادگیری و استراتژی‌های موثری را که مربیان و معلمان می‌توانند برای حمایت از دانش‌آموزان بیش فعال به کار گیرند، بررسی کنیم.
اهمیت درک درست از بیش فعالی
بیش فعالی یکی از علائم بارز ADHD است، اما این تنها علامت نیست. در واقع همه دانش‌آموزان بیش فعال، adhd ندارند. اگر دانش‌آموزی نمی‌تواند آرام بنشیند، اما می‌تواند تمرکز کند، توجه کافی دارد، زمان را مدیریت و افکارش را سازماندهی می‌کند ممکن است تشخیص ADHD (اختلال بیش فعالی-نقص توجه) برای او داده نشود. برخی از دانش‌آموزان ممکن است صرفا انرژی مازاد داشته باشند یا با خودتنظیمی و کنترل هیجانات و احساسات دست و پنجه نرم کنند. معلمان باید درک صحیحی از این مشکلات داشته باشند و بین آن‌ها تمایز قائل شوند تا بتوانند حمایت مناسبی ارائه دهند.
دانش‌آموزان بیش فعال با چه چالش‌هایی درگیر هستند؟
بیش فعالی می تواند تاثیر عمیقی بر توانایی دانش‌آموز برای یادگیری داشته باشد. قبل از این که توضیح بدهیم نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال چگونه باید باشد و چطور باید چنین دانش‌آموزانی را مدیریت کرد، می‌خواهیم به رایج‌ترین مشکلاتی که دانش‌آموزان بیش فعال در کلاس درس با آن درگیر هستند بپردازیم.
- ناتوانی در تمرکز: اغلب برای دانش‌آموزان بیش فعال دشوار است که بر روی وظایف خود تمرکز کنند و تکالیف‌شان را تکمیل کنند، بنابراین این مسئله می‌تواند منجر به عملکرد تحصیلی ضعیف شود. با خواندن مطلب ۵ روش صحیح مطالعه برای دانش آموزان، بهترین روش‌های افزایش تمرکز و مطالعه را یاد بگیرید.
- تکانش‌گری: آن‌ها ممکن است پاسخ سوال‌ها را بدون اجازه به زبان بیاورند و صحبت‌های معلم و همسالان خود را قطع کنند، که در این صورت، حفظ فضای کلاس درس سازنده، به چالش کشیده می‌شود.
- بی‌قراری: دانش‌آموزان بیش فعال ممکن است به‌طور دائم بی قراری کنند، به پاهای خود ضربه بزنند، مدام بدن‌شان را تکان دهند یا در طول تدریس شما بلند شوند و راه بروند که این کارها می‌تواند حواس دیگران را پرت کند و درس را مختل کند.
- عدم مدیریت زمان: چنین دانش‌آموزانی احتمالا نمی‌توانند به‌طور موثری زمان خود را مدیریت کنند، در نتیجه دچار مشکلاتی در برنامه‌ریزی و سازماندهی کارها می‌شوند و قادر نخواهند بود که وظایف و تکالیف خود را در موعد مقرر تحویل دهند.
- مشکل در روابط با همسالان: دانش‌آموزان بیش فعال ممکن است در تعاملات اجتماعی با همسالان خود مشکل پیدا کنند، زیرا برخی رفتارهای آن‌ها منجر به سوءتفاهم، ناامیدی و طرد از سمت همسالان‌شان می‌شود.
بهترین روش برخورد با دانش آموز بیش فعال چیست؟
هر معلمی باید نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال را بلد باشد، چون به هر حال در هر کلاسی یک یا چند دانش‌آموز وجود دارند که با چنین مسئله‌ای درگیر هستند. در این صورت علاوه بر والدین، وظیفه معلم‌هاست که به این دانش‌آموزان کمک کنند تا در زمینه تحصیلی و ارتباط با هم‌کلاسی‌ها کم‌تر دچار چالش و مشکل شوند.
دانش‌آموزان بیش فعال را تنبیه نکنید
شاید وسوسه شوید که برای تنبیه دانش‌آموزان بیش فعال مانع از انجام بازی‌ها و فعالیت‌های فیزیکی آن‌ها شوید، اما اصولا انجام این کار توسط معلمان ایده خوبی نیست. متاسفانه برخی از معلمان آگاهی کافی ندارند و تصور می‌کنند با تنبیه دانش‌آموزان، آن‌ها را تربیت می‌کنند، ولی در واقع خودداری از بازی فیزیکی می تواند رفتارهای بیش فعالی را در این دانش‌آموزان تشدید کند. دانش‌آموزان بیش فعال برای تخلیه انرژی اضافی خود نیاز به تحرک و فعالیت فیزیکی دارند. حتی می‌توانید تنبیه را به این سمت ببرید، مثلا از دانش‌آموز بخواهید آخر وقت کمی بماند و کلاس را تمیز کند. البته حواستان به تنبیه و نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال باشد، نباید طوری باشد که آسیب روحی به دانش‌آموز وارد شود.
آن‌ها را به کار گروهی تشویق کنید
برای این دانش‌آموزان باید کار گروهی در نظر بگیرید، البته نه لزوما در گروه‌های شلوغ، بلکه می‌توانید دانش‌آموز بیش فعال را با یکی از هم‌کلاسی‌هایش هم‌گروه کنید و از آن‌ها بخواهید برخی کارهای کلاسی، مثل توزیع ورقه‌های امتحان یا آزمایش‌های علمی و سایر فعالیت‌ها را با کمک هم انجام دهند. این استراتژی به دانش‌آموزان زمان استراحت و فرصتی برای حرکت می‌دهد و در عین حال به آن‌ها اجازه می‌دهد احساس مفید بودن کنند. این نوع فعالیت‌های بدنی تا حد زیادی بی‌قراری را در دانش‌آموزان کاهش می‌دهد و راحت‌تر می‌توانند نشستن پشت نیمکت را تحمل کنند.
از آموزش عملی غافل نشوید
در ارتباط با نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال باید بگوییم آموزش عملی را حتما مد نظر قرار دهید. دانش‌آموزان بیش فعال زمانی که درگیر فرآیند هستند، بهتر یاد می‌گیرند و کنترل بیشتری می‌توانید روی آن‌ها داشته باشید. عموما دانش‌آموزان بیش فعال نمی‌توانند با آرامش و بدون حرکت پشت میز خود بنشینند، ساعت‌ها به صحبت‌های شما گوش بدهند و در نهایت از آن‌ها امتحان بگیرید، این برای آن‌ها بسیار چالش‌برانگیز است. برای چنین دانش‌آموزانی بسیار بهتر است که کار عملی انجام دهند و به این طریق، مهارت‌ها و مباحث مورد نیاز را یاد بگیرند. برای مثال گاهی آموزش را بیرون از کلاس ببرید، بردن بچه‌ها به پارک، کتابخانه یا آزمایشگاه می‌تواند ایده خوبی باشد.
بیش از حد آن‌ها را محدود نکنید
شما نباید اجازه دهید دانش‌آموزان بیش فعال نظم کلاس را به هم بریزند، اما بهترین نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال این است که گاهی به او اجازه حرکت دهید و محدودش نکنید. البته روی آن‌ها نظارت داشته باشید، اما مثلا هر یک ساعت یک بار به آن‌ها اجازه دهید کمی حرکت کنند و به قولی بدن‌شان را تکان دهند تا مقداری انرژی‌شان تخلیه شود یا اگر نشستن روی صندلی برایشان دشوار است، بگذارید مقداری هم ایستاده در کلاس درسی شرکت کنند. در ضمن چنین رفتارهایی از سمت شما باعث می‌شود دانش‌آموزان آرامش بیشتری داشته باشند و بتوانند به شما نیز اعتماد کنند.
به دانش آموزان بیش فعال زمان استراحت بدهید
در رابطه با نحوه برخورد معلم با دانش آموز بیش فعال باید بگوییم حتما زمان‌هایی را به استراحت اختصاص دهید. البته این در مورد همه دانش‌آموزان صدق می‌کند و بی‌وقفه و بدون استراحت تدریس کردن اصلا کار درستی نیست، ولی این موضوع برای دانش‌آموزان بیش فعال حساس‌تر است. به هر حال افراد بیش فعال معمولا مشکل تمرکز دارند و خیلی نمی‌توانند برای مدت طولانی سر جای خود آرام بگیرند، بنابراین واجب است که بین کلاس‌ها و انجام تکالیف اجازه دهید زمانی را استراحت کنند و استرس‌شان کاهش یابد. در ضمن برای زمان استراحت هم می‌توانید یک سری فعالیت‌های فیزیکی یا ورزش‌های سبک را در نظر بگیرید تا انرژی مازاد آن‌ها تخلیه شود.
انرژی مضاعف دانش آموزان را به فعالیت مفید تبدیل کنید
صحیح‌ترین نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال این است که انرژی زیادش را تبدیل به فعالیت مفید کنید. همان‌طور که می‌دانید این دانش‌آموزان اصولا دوست دارند دائم در حرکت و جنب‌وجوش باشند، به جای این که باعث بی‌نظمی شوند، می‌توانید آن‌ها را به سمتی هدایت کنید که فعالیت مفید انجام دهند. برای این که جلب توجه نکند، می‌توانید دیگر دانش‌آموزان را هم درگیر کنید و از دانش‌آموز بیش فعال و چند نفر دیگر از دانش‌آموزان بخواهید که با همکاری یکدیگر نظافت کلاس را بر عهده بگیرند. خلاصه به آن‌ها مسئولیت بدهید تا هم مسئولیت‌پذیر بودن را یاد بگیرند و هم بتوانند مقداری هیجانات و احساسات خود را کنترل کنند.
با پاداش و تشویق به دانش آموزان انگیزه بدهید
یکی دیگر از نکات مهم درباره طرز برخورد با دانش آموز بیش فعال در کلاس ایجاد سیستم پاداش و تشویق است. بی‌قراری و دشواری در تمرکز می‌تواند انگیزه دانش‌آموزان را برای انجام وظایف‌شان کاهش دهد، اما شما به‌عنوان معلم می‌توانید با پاداش دادن، آن‌ها را برای یادگیری و انجام کارها تشویق کنید. پاداش هم قرار نیست چیز خاصی باشد یا حتما جایزه گرانی در نظر بگیرید، با جوایز کوچک، مثلا لوازم تحریر، برچسب‌های زیبا یا خوراکی‌های سالم. به این طریق دانش‌آموزان برای خودشان هدفی دارند (گرفتن جایزه) و انگیزه می‌گیرند که روی درس‌ها تمرکز کنند. البته خیلی باید حواستان باشد که دانش‌آموزان را شرطی نکنید که فقط در صورت پاداش گرفتن به درس گوش بدهند و کارهای خود را انجام دهند. بهترین برخورد با دانش آموز بیش فعال این است که تشویق‌ها و پاداش‌ها را نه برای همیشه، بلکه گاهی اوقات برای آن‌ها در نظر بگیرید.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم مهم‌ترین نکات درباره نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال را با شما در میان بگذاریم. با توجه به این توصیه‌ها می‌توانید به بهترین شکل با دانش‌آموزان بیش فعال خود ارتباط برقرار کنید و به آن‌ها کمک کنید تا در کلاس درس از دیگران عقب نیفتند. اما باز هم به این نکته توجه کنید که دانش‌آموزان بیش فعال با سایر دانش‌آموزان متفاوت هستند و نباید به آن‌ها بیش از حد فشار بیاورید و برخورد تندی با آن‌ها داشته باشید. صبور و انعطاف‌پذیر باشید و از دانش‌آموزان بیش فعال حمایت کنید تا آسان‌تر بتوانند از نظر تحصیلی و اجتماعی پیشرفت کنند.
اخبار پیشنهادی
سامانه مورد نظر خود را انتخاب کنید
